Settlement یا چیزی که در زبان رسانه ای فارسی زبانان به «شهرک» معروف شده است، از آن مفاهیمی است که فقط در منظومه ی تفکر مدرن، معنا پیدا می کند. زیاد شنیده ایم که رژیم صهیونیستی در فلسطین اشغالی، مشغول «شهرک سازی» است، این شهرک، همان Settlement است که در واقع مکانی است با خصوصیاتی خاص برای زندگی افراد. اصلی ترین مولفه اجتماعی زندگی مدرن در شهرسازی که بدون شناخت آن، درک درست و دقیقی از نظام شهری مدرن به دست نمی آید، همین Settlement است که با توجه به اندازه، جمعیت و خدماتی که در آن وجود دارد، یک سلسله مراتبی را در بر می گیرد که در پایین ترین سطح آن، مکان یا مزرعه ی منفرد، Isolated Place یا Isolated Farmhouse قرار دارد و در بالاترین سطح، شهرهای زنجیره ای، Conurbation و مگاسیتی، Megacity:
طراحی شهری مبتنی بر Settlement، مدل های مختلفی دارد که نمونه هایی از آن را در زیر می بینید:
در کشور ما هم مبتنی بر همین ساختار شهرسازی و فارغ از ناهمخوانی ذاتی این مدل با فرهنگ انسان ایرانی، فرایند «شهرک سازی» دقیقا به همان سبک و روش، شدت پیدا کرده است. یکی از معضلات فرهنگی عجیب و غریب 20 سال آینده ی کشور ما، همین مدل از شهرسازی است که در قالب «حاشیه شهر»ها، موضوعیت پیدا کرده است. حاشیه شهر، شهرک هایی هستند که در حاشیه ی شهرهای بزرگ، مثل قارچ و به یکباره، بیرون می زنند و در واقع یکسری خوابگاه های عمومی بزرگ هستند که صبح جریان جمعیت از آنها به سمت شهر بزرگ در حرکت است و شب بالعکس. این به ظاهر شهرها، اولا هیچ عقبه ی تاریخی و فرهنگی ندارند و ثانیا هیچ پیوند اجتماعی محکم و وثیقی میان ساکنان آنها وجود ندارد که اجتماع آنان را تثبیت کند. «انبوه سازی»، پدرجد انسان را در خواهد آورد و همین انبوه سازی های بی برنامه و ضدفرهنگ است که آینده ی حیات بشر را در این کشور مقاوم، هدف گرفته است.
نمونه هایی از حاشیه شهرهای اطراف تهران مانند پرند و پردیس:
نمونه هایی از شهرک سازی های صهاینه در سرزمین های اشغالی فلسطین:
عجیب اینجا است که ایرانیان با اینکه چندین بار در تاریخ خود، تمدن و امپراطوری، شکل داده اند، آویزان رویکرد Settlement سازی در نگاه معماری وحشی مدرن در شهرسازی شده اند و مگر ممکن است که کشوری چندین دوره ی شکوفای تمدنی را در دل تاریخ خود داشته باشد و مدل زندگی و شهرسازی و سبک معیشت نداشته باشد؟ قطعا این کشور در تاریخ خود چون تمدن سازی کرده است هم مدل زندگی داشته است و هم سبک شهرسازی. فقط در این روزگار عجیب، گرفتار بی تفاوتی مردمانش شده است و تقلیدگرایی و ترجمه محوری نخبگانش و بلایای باد صرصر مدرنیته.
